Yaşam Döngüsü ile Düşünme rehberinin ilk yazısında üretilen her şeyin bir dizi yaşam döngüsü aşamasından geçtiğini, Yaşam Döngüsü Analizinin bir ürünün, sistemin veya hizmetin çevresel etkilerini değerlendiren bilimsel bir süreç olduğunu detaylıca anlatmıştım. Eğer ilk yazımı okumadıysanız öncelikle onu okumanızı tavsiye ederim:)
Herhangi bir sürdürülebilirlik veya döngüsel ekonomiyi benimseme sürecini başlatmanın en iyi yolu, bir sistem ve yaşam döngüsü düşünme yaklaşımıyla başlatmaktır. Tüm karar alma düzeylerinde daha fazla yaşam döngüsü yaklaşımına sahip olmamız kesinlikle çok önemlidir.
5 Ana Yaşam Döngüsü Aşaması vardır:
Üretilen her şey şu beş ana yaşam döngüsü aşamasından geçer:
Hammadde eldesi, Üretim, Paketleme ve Nakliye, Tüketim, Bertaraf.
Bu aşamaların her birinde, girdiler ve çıktılar, akışlar, değer kayıpları ve potansiyel kazançlar vardır. Yaşam döngüsü düşüncesinde, bunları bir şeyin yapılması için ne olması gerektiğini düşünmek için bir temel olarak kullanırız.
1.Hammadde : Her şey bir noktada doğadan gelir, böylece tüm malzemeler nerede ve nasıl çıkarıldıklarına kadar izlenebilir.
2. Üretim: Hammaddeyi alıp bunları kullanılabilir temel malzemelere, ürünlere ve mallara dönüştürdüğümüz yerdir.
3. Paketleme ve Nakliye: Bu, ürün yaşamının her aşamasında gerçekleşir ve dürüst olmak gerekirse, çoğu zaman insanların en büyük ekolojik etkilerin meydana geldiğini varsaydığı yerdir.
4. Kullanım: Burası ürünü satın aldığımız, eve götürdüğümüz, kullandığımız, belki yıkadığımız, belki ömrü boyunca ona fazladan şeyler kattığımız ve artık istenmediğinde, işlevsel ya da modaya uygun olmadığında bir atık haline gelinceye kadar ki süreçtir.
5. Kullanım Ömrünün Sonu: Kullanım ömrünün sonundaki etkiler, mevcut olan seçeneklere ve ürünün tasarlanma şekline bağlı olarak önemli ölçüde değişiklik gösterir.
Girdiler: Bunlar, odun ağacı veya ağacı büyütmek için su gibi bir şeyin gerçekleşmesi için gerekli olan kaynaklardır. Milyonlarca farklı girdi türü vardır.
Çıktılar: Bunlar, girdilerin işlenmesinden ortaya çıkan şeylerdir, ancak doğadaki olumlu ve olumsuz çıktılar, eylemlerin amaçlanan ve istenmeyen sonuçlarıdır. Bu nedenle, bir fabrikaya gelen su, kağıt yapmak için bir ağacın odun lifini parçalamaya yardımcı olabilir, ancak daha sonra, işlemede kullanılan kimyasallarla kirlenmiş atık suda vardır. Bir diğer çıktı ise kağıt haline getirilmeye hazır odun hamurudur. Aynısı enerji ve karbondioksit için de geçerlidir.
Akışlar: Temelde bu, bir sistemdeki şeylerin girdiden çıktıya ve bununla gerçekleşen faaliyetlere aktığı yoldur. Sistemler düşüncesinde, buna stoklar ve akışlar diyoruz ve geri bildirimlerle sonuçlanıyor. Yaşam döngüsü düşüncesinde, ürünün yaşamının her aşamasında istenen sonuca ulaşmak için işlerin ihtiyaç duyulan sistemden nasıl geçtiğini düşünmeye yardımcı olur.
Etkiler: Yaratılan her şey başka bir şeyin değiştirilmesini, yok edilmesini, dönüştürülmesini vb. gerektirir. Eylemler tepkiler ve sonuçlarla sonuçlanır ve yaşam döngüsü düşüncesinde eylemlerin etkileriyle ilgileniriz.
Ambalajınızı bir malzemeden diğerine değiştirmeye karar verirseniz, ürünün ömrü boyunca ortaya çıkan etkiler nelerdir ve insanlara, gezegene ve sonuçlara olan olumsuz etkileri en aza indirirken işlevsel kazancı nasıl en üst düzeye çıkarırsınız?
Yaşam Döngüsü Analizi bir karar verme aracıdır. Yaşam Döngüsü Analizini araştırırken mutlaka cradle to cradle(beşikten beşiğe) , cradle to gate (beşikten kapıya) , gate to gate (kapıdan kapıya) gibi terimler görürsünüz. Peki nedir bu tanımlar?
Yaşam Döngüsü Analizi çalışmaları yaşam döngüsünün hangi aşamasında yapıldığına bağlı olarak “beşikten mezara”, “beşikten kapıya”, “beşikten beşiğe” ve ”kapıdan kapıya” olmak üzere gruplandırılabilir.
“Beşikten mezara” bir ürün ya da sürecin tüm yaşam döngülerini kapsayan analiz çalışmaları için kullanılan bir tanımlama olup hammadde eldesinden (“beşik”) ortaya çıkan atıkların bertarafına (“mezar”) kadar geçilecek tüm süreçleri içine alır.
“Beşikten kapıya” bir ürün ya da süreci, hammadde eldesinden (“beşik”) itibaren fabrikaya iletildiği aşamaya (“kapı”) kadar olan süreçleri yani yaşam döngüsünü kısmen kapsar.
“Beşikten mezara” yaklaşımının en son yaşam döngüsü olan atık bertarafı aşamasında atıkların geri kazanımı söz konusu ise bu “beşikten beşiğe” yaklaşımı olarak anılmaktadır.
“Kapıdan kapıya” bir ürün ya da sürecin tek bir aşamasına ait yaşam döngüsünün ele alındığı bir yaklaşımdır.
Yaşam Döngüsü Analizi bir karar verme aracıdır.
Beşikten mezara kadar bir ürünün yaşamının tüm aşamalarının çevre üzerinde bir etkisi olduğunu ve bu etkilerin ölçülebileceğini ve karşılaştırılabileceğini kabul eder. Fakat her zaman bir LCA çalışmasının beşikten mezara kadar tüm aşamaları içermesi gerekmez. Zaman zaman, çalışmanın derinliği beşikten kapıya veya kapıdan kapıya kadar kısaltılabilir ve sınırlandırılabilir.
Aynı zamanda sektör ve tüketicilerde aynı işlevi yerine getiren tasarımları, ürünleri, veya hizmetleri karşılaştırmak için sıklıkla Yaşam Döngüsü Analizini kullanır. Çevresel düzenlemeler ve politikalar belirleme, çevresel beyanlar yazma, kıyaslama, iyileştirme için alanları belirleme ve çevresel verileri toplamaya yardımcı olur. Yaşam Döngüsü Analizi proaktif çevre yönetimini teşvik eder.
Yaşam Döngüsü ile Düşünme Rehberinin 3. yazısında Yaşam Döngüsü Düşünme Araçları, Bir Yaşam Döngüsü Haritası Nasıl yapılır? Yaşam döngüsü yaklaşımı geliştirmek için ipuçlarını yazacağım.. Takipte Kalın!
Referans: