'Döngüsel Ekonomi' nedir ve moda markaları için neden önemlidir?
Modadaki sözde döngüsel ekonomi yaklaşımları, çevresel etkilerini azaltmaya çalışan markalar için bir strateji haline gelmeye başladı. Gelin "Döngüsel Moda" ya yakından bakalım.
Döngüsel ekonomi; elimizdeki mevcut malzemeleri mümkün olduğu kadar uzun sürede, elimizdeki en düşük etki yollarıyla dolaşımda tutarken yeni hammaddelere olan talebi azaltmakla ilgilidir.
Sürdürülebilirliğin dikkate alınması gereken birçok yönü vardır. Döngüsel ekonomi kavramı ise malzemelerin kullanımından kaynaklanan çevresel etkiye odaklanmıştır. Karbon ayak izini uzun vadede azaltmak 'zorunda' olan moda markaları için döngüsel ekonomi sürdürülebilirliğin önemli bir parçasıdır.
Bunu akılda tutarak, moda endüstrisinde gerçekten döngüsel bir ekonomi yaratmak için temel önceliklere önem sırasına göre bir genel bakış sunmaya karar verdim. Bu öncelikler, onlarca yıl öncesine, klasik 3R'ler olan 'azalt, yeniden kullan ve geri dönüştür' kavramına ve bunun birçok modern varyasyonuna kadar uzanıyor.
Moda Endüstrisinde Döngüsel Bir Ekonomi İçin Beş Öncelik
1. Yeniden Kullanım ve Onarım
Moda endüstrisinde döngüsel bir ekonomi yaratmanın tek kilit unsurunun geri dönüşüm olduğu sanılır fakat genellikle yanlış anlaşılır. Hammadde talebini azaltmanın en iyi yollarından biri, halihazırda dolaşımda olan giysileri yeniden kullanmak ve onarmaktır. Bunun nedeni, tekstil ve ardından giysi üretim sürecinin de çoğu durumda büyük ölçüde hala fosil yakıtlarla çalışan enerji kullanmasıdır. Tüketiciler için bu, mümkün olan her yerde ikinci el satın almak ve delikler açıldıklarında giysileri onarmak anlamına gelir; markalar içinse, uzun ömürlü ve tamir edilebilir giysiler tasarlarken kendi onarım programlarına, yeniden satış platformlarına ve geri alma hizmetlerine yatırım yapmak anlamına gelir.
2. Yeniden imalat
Giysiler, aynı zamanda farklı bir stil, uyum ve beden ile farklı giysilerden oluşan yeni öğelere dönüştürülebilir ve yeniden yapılabilir. Bu, örneğin bir giysi tamir edilemeyecek kadar hasar gördüğünde veya yeniden satılamadığında uygun olabilir. Bu, özünde giysiyi oluşturan kumaşın 'geri dönüştürülmesi', onu daha fazla lif haline getirmeden onu yeni bir şeye dönüştürmektir. Giysileri kolay sökülecek şekilde tasarlamak, daha kolay sökme ve diğer giysilere yeniden takmayı sağlamak için bir stratejidir. Bu aynı zamanda, aksi halde zarar görmemiş ancak bir şekilde satılamayan ölü stok, aşırı üretim veya tüketici iadeleri gibi tüketici öncesi veya sanayi sonrası atıklar için kritik bir müdahale olabilir.
3. Geri dönüşüm
Bir tekstil, mümkün olan maksimum süre boyunca kullanımda olsa bile; sürekli yeniden kullanım, onarım ve yeni giysilere dönüştürülebilecek potansiyel yeniden üretim yoluyla, sonunda kullanım ömrünün sonuna ulaşacaktır. Başka bir yararlı amacı olmayacak kadar yıpranmış, çürümüş veya kirli olabilir. Bu noktada, geri dönüşüm genellikle mevcut en iyi yoldur.
Modada gerçekten döngüsel bir ekonomi için en iyi ihtimal için, tekstilin geri dönüştürülmesi, pazardaki orijinal malzemenin yerini alabilecek ve daha düşük toplam karbon ayak izine sahip bir işlemle değiştirebilecek bir ürün (yani bir elyaf veya iplik) ile sonuçlanmalıdır. Bu durumda, elyafların kapalı bir döngüde geri dönüştürülmesi, hammaddelerin çıkarılması ve işlenmesindeki azalma nedeniyle karbon emisyonlarını ve diğer etkileri azaltacaktır. Bu kavram genellikle 'elyaftan elyafa' geri dönüşüm olarak adlandırılır ve son yıllarda daha fazla ilgi görmektedir. Ancak, ömrünü tamamlamış tekstil ürünlerinin çoğu için bunun gerçekçi bir seçenek olması çok daha uzun zaman alacaktır. Elyaftan elyafa geri dönüşüm teknolojilerinin ölçeklendirilmesinde önemli yatırım, mevzuat ve üstesinden gelinmesi gereken ekonomik teşvikler gerektiren birçok teknik, ekonomik ve sosyal engel vardır.
Bir giysinin geri dönüştürülmüş malzemelerden yapılmış olması, otomatik olarak geri dönüştürülebilir olduğu anlamına gelmediğine dikkat edilmelidir. Örneğin, çoğu geri dönüştürülmüş polyester, diğer tekstillerden değil, kullanılmış PET içme şişelerinden üretilir. Giysi ömrünün sonuna geldiğinde, onu geri dönüştürmek için mevcut çok az tesis vardır ve bu nedenle süreç şu anda hala 'doğrusal'dır.
Konuyla ilgili detaylı bilgi için;
Geri Dönüştürülmüş Polyester ve Plastik Şişe İkilemi yazımı okuyabilirsiniz.
Önemli bir husus, örneğin tek bir (mono) malzeme kullanarak, belirli katkı maddelerinden, boyalardan ve pigmentlerden vb. kaçınarak geri dönüşüm için giysiler tasarlamaktır. Bununla birlikte, geri dönüşüme yönelik tasarımların çoğu, giysileri çoğu durumda şu anda mevcut olmayan bir kullanım ömrü sonu senaryosuna hazırlar ve geri dönüştürülebilirlik teoriktir .
Pazarlama Aldatmacası: Bitki ve Plastik Karışımlar yazımda bileşimlerine bitki veya yiyecek (atık) dahil edilen karışımların aslında sürdürülebilirlikten çok uzak olduğunu ifade etmiştim.
Ek olarak, tekstil geri dönüşümü için çok çeşitli teknolojiler geliştirilmekte ve süreçlerine müdahale edebilecek kirleticilere karşı değişen toleranslara sahiptir. 'Geri dönüştürülebilir' bir tekstilin ne olduğu konusunda henüz tek bir birleşik standart yoktur. Gelecekte giysiler için daha fazla geri dönüşüm seçeneği mevcut oldukça, geri dönüşüm için tasarım, geri dönüşüm sisteminde yüksek verimliliğin sağlanmasında kritik hale gelecektir.
4. Kompostlama ve Biyobozunma
Malzemeye bağlı olarak, birincil yaşam sonu yolu olarak kompostlaştırmayı sürdürmek faydalı olabilir veya olmayabilir.. Döngüsel ekonomi perspektifinden bakıldığında, karbonun biyosfere dahil edilerek 'geri dönüştürüldüğü' söylenebilse de, malzeme veya polimerin kendisi yok edilir ve üretimdeki 'boşluğu doldurmak' için işlenmemiş malzemenin üretilmesi gerekecektir.
Bu yeni malzemeleri üretmek için gereken enerji yeterince önemliyse (birçok biyo-bazlı polimerde olduğu gibi), o zaman kompostlama, geri dönüşüme kıyasla karbon emisyonlarında net bir artışa yol açacaktır. Bununla birlikte, doğal liflerin malzeme etkisinin potansiyel bir geri dönüşüm sürecinden daha düşük olabileceği potansiyel durumlar da vardır. Bu durumda, malzeme aynı zamanda rejenere selülozik elyaflar gibi diğer elyaflar için bir besleme stoğu olarak kullanılabilse de, kompostlaştırmayı düşünmek uygun olabilir. Bu durumda, hangi senaryonun tüm dünyanın net sera emisyonlarını tek bir 'sistem' olarak azalttığı dikkate alınmalıdır. Bu nedenle kompostlama, geri dönüşüm akışına hazır erişimin olmadığı ve atık için başka değerli bir yolun bulunmadığı yerlerde düşünülebilir. Bununla birlikte, kompostlanabilir giysiler yaratmada, tasarımlarında ve kullanım ömrü sonu işlemlerinde dikkate alınması gereken birçok husus vardır.
"Kompostlanabilir Giysi Üretilmesindeki 7 Temel Zorluk" yazımda detaylıca bahsettiğim üzere; kompostlanabilir giysiler yaratmada, tasarımlarında ve kullanım ömrü sonu işlemlerinde dikkate alınması gereken birçok husus vardır.
5. Farklı birşey?
Bu seçeneklerin çoğu tükendikten sonra geriye kalan en iyi seçenek, malzemelerin kullanım ömürlerinin sonuna geldikten sonra ne kadar az yararlı değer kaldığını çıkarmaktır. Bazı durumlarda, bu şebeke için enerji üretmek amacıyla yakma olabilir. Ayrıca, karışık atıkları (tekstiller dahil) küçük moleküllü hidrokarbonlara dönüştüren piroliz ve gazlaştırma gibi karışık atık geri dönüşümünün savunucuları da vardır.. Bununla birlikte, çoğu durumda moda endüstrisi ile ilgili olarak, çıktının büyük bir kısmı yakıt olarak yakılacağından ve modada kullanılan çoğu malzeme bu çıktıdaki moleküllerden 'yeniden sentezlenemeyeceğinden' bu döngüsel bir sistem değildir. Moleküllerin bazıları polimerleri sentezlemek için kullanılabilse de, bu şu anda çoğunlukla ambalajlama için ilgili plastiklere yöneliktir veya selüloz asetat gibi daha niş moda malzemelerde kullanılmaktadır.