Polyester Hakkında Her Şey
Bir süredir online alışveriş yaparken markaların geri dönüştürülmüş polyesterden yapılmış sürdürülebilir kıyafet koleksiyonları dikkatimi çekiyor. Pek çok marka geri dönüştürülmüş polyester giysi koleksiyonları çıkarıyor, bunları pazarlama stratejilerine dahil ediyor.
Gerçek şu ki, geri dönüştürülmüş polyester, polyester kumaştan yapılmamıştır. Bunun yerine, çoğu geri dönüştürülmüş polyester aslında tek kullanımlık plastik şişelerden yapılır. Tipik olarak ‘polyester’ kelimesinin genel anlayışı bir kumaş türü olduğundan, bu tüketiciler için kafa karıştırıcı olabilir. Bunun nedeni, bilimsel olarak konuşursak, polyester kelimesinin tek bir şeyi tanımlamamasıdır: aslında bütün bir malzeme grubu için genel bir terimdir . Bu malzemelerin ortak noktası, yapı bloklarında esterler içeren polimerler olmalarıdır.
Peki, polyester kumaşın PET şişelerle ne ilgisi var?
Polyester kumaş Polietilen tereftalat veya PET’ten yapılmıştır . Tek kullanımlık plastik şişelerin en yaygın türü olan PET şişelerle aynı malzemeden yapılmıştır. PET bir tür polyesterdir ve tekstil, ambalaj endüstrilerinde çok yaygın olarak kullanılır.
Neden Eski Giysiler Yerine Plastik Şişeler Kullanılıyor?
Çöplüklere giden tonlarca tekstil atığı yerine neden plastik şişeler kullanıyoruz?
Cevap oldukça basit: Çünkü bunu (henüz) yapamıyoruz.
İngiltere merkezli Worn Again veya ABD merkezli Ambercycle ve Tyton Biosciences gibi genel olarak polyester kumaşı veya tekstil ürünlerini geri dönüştürmek için teknoloji geliştiren pek çok şirket var. Ancak şimdiye kadar hiçbir teknoloji geniş çapta ticarileştirilmedi. Bunun nedeni, henüz yeterince ölçeklenmemiş olmalarıdır .
Tekstil atıklarının geri dönüşümündeki zorluklar çok çeşitlidir. Birincisi, polyester giysiler üretilirken genellikle pamuk veya elastan gibi diğer malzemelerle karıştırılır ve bu karışımlarla hepsi farklı özelliklere sahip oldukları için tek tek malzemeleri ayırmak zordur.
Bir diğer husus, tekstil elyafının boyanmış olmasıdır bu da elyaf “safsızlığını” etkiler. Renkli son ürüne sahip olmak iplik uygulamalarını sınırladığından, bu boyaların çoğu kez çıkarılması gerekir.
Ama neden özellikle PET şişeler kullanılıyor?
Bunun nedeni, PET içecek şişelerinin saf, yüksek kaliteli bir PET formunu temsil etmesidir. Şeffaftırlar ve çoğu boya içermez. Ancak daha da önemlisi, malzeme kalitesi, mekanik geri dönüşüm işlemi sırasında bozulmayı tolere edebilecek kadar yüksektir. Bilimsel terimlerle bu, yüksek bir ‘moleküler ağırlığa’ sahip olmaları olarak tanımlanır. PET şişeler yüksek moleküler ağırlığa sahiptir, yani geri dönüşüm sırasında malzemenin maruz kaldığı sıcaklık veya nem gibi strese rağmen yine de iyi kalitede çıkmaktadır. Bu, onu bir dizi potansiyel uygulama için çok yönlü hale getirir.
Çıkarımlar Nelerdir?
En çarpıcı şey, şimdilik geri dönüştürülmüş polyester talebinin tek kullanımlık plastik şişelere bağımlı olmasıdır.
Geri dönüştürülmüş polyesterin hedef müşterileri, sürdürülebilirlik faktörü için yüksek bir fiyat ödemeye istekli çevre bilincine sahip tüketiciler olduğundan, bu biraz paradoksaldır. Bu tüketicilerin çoğu, tek kullanımlık plastiklerden hoşlanmayabilir ve günlük yaşamlarında onlardan kaçınmaya çalışabilir. Ama pet şişelerden yapılan kıyafetleri almaya isteklilerdir. Çünkü pazarlamacılar tüketicilere yeşil dostu olduklarını hissettirirler ve gerçek prosesleri saklarlar. Bu şeffaflık eksikliği, pazarlamada sürdürülebilirlik kullanıldığında sıklıkla karşılaşılmaktadır. Bazı durumlarda, hammaddenin kaynağı biraz daha nettir. Bu çoğunlukla, şirketlerin küçük koleksiyonları veya bazı niş markalar için hammadde olarak deniz atıkları kullandıkları durumdur.
PET Şişe Kullanımı Ne Kadar Sürdürülebilir?
PET plastik şişelere bağımlılık nedeniyle geri dönüştürülmüş polyester giysiler daha iyi çevresel etkilere rağmen göründükleri kadar sürdürülebilir değildir. Bunun nedeni, şişelerden geri dönüştürülmüş polyester kullanımının atık miktarını azalttığı varsayımının yanlış olmasıdır.
Polyester kumaşlar için hammadde olarak PET şişelerin kullanılmasının petrolden daha iyi bir seçim olduğu doğrudur, çünkü ‘işlenmemiş’ petrol PET’e kıyasla sera gazı emisyonlarında % 75'e kadar azalma sağlar . Sera gazı emisyonlarındaki bu önemli azalma, daha iyi çevresel etkisinin ana faktörüdür. Bunun yanı sıra, çevre için iyi olan PET şişelerin toplanması ve geri dönüştürülmesi için ekonomik bir teşvik de sağlayabilir.
Bununla birlikte, geri dönüştürülmüş polyester giysiler için hammadde olarak sadece PET şişelerin kullanılmasının daha geniş ve daha uzun vadeli etkilerini düşünmek önemlidir .
Altta yatan sorun şudur: Bu PET şişeler giysi için hammadde olarak alındığında, tekrar geri dönüşme şanslarını kaybederler. Bunun nedeni, PET’in bu giysilere bağlı olması ve henüz geri dönüştürülememesidir, çünkü şu anda bu kumaşları alıp yeniden kullanılabilmeleri için onları saf kalite polyestere döndürmek için yeterince ölçeklendirilmiş bir teknoloji yoktur. Yani malzemenin değeri giysiye sıkışmış durumdadır. Ve ömrünün sonunda çöp olacaktır. Bu seçeneklerin hiçbiri özellikle sürdürülebilirlik açısından iyi değildir.
Ayrıca, PET şişeleri içecek endüstrisinden uzaklaştırmak, moda ve içecek endüstrisi arasında bu hammadde için bir rekabeti tetikliyor. Ve Avrupa gibi yerlerdeki mevzuat değişiklikleri ve plastik ambalajda geri dönüştürülmüş içeriğe daha fazla odaklanılması nedeniyle, geri dönüştürülmüş PET için rekabet muhtemelen daha da artacaktır.
Tekstil şu anda küresel olarak saf PET üretiminin en büyük payını oluşturuyor . Genel olarak, tekstillerin geri dönüşümü için ölçeklendirilmiş teknolojilerin olmaması, mevcut geri dönüştürülmüş PET miktarının halihazırda petrolden üretilen PET miktarından çok daha az olduğu anlamına gelir . Bu, PET talebinin tek başına geri dönüştürülmüş şişelerle karşılanamayacağı ve bu durumda petrolden PET üretimi için sürekli bir talep olacağı anlamına gelir. Oysaki tüketiciler plastik şişelerin mükemmel bir şekilde toplanıp geri dönüştürüldüğünü varsayıyor, maalesef durum böyle değildir.
Polyester tekstillerin geri dönüşümü olmadan bu durum her zaman devam edecek ve PET üretmek için petrol kullanımına devam edilecektir.
Ne yapılması gerekiyor?
Teknoloji Geliştirme ve Ölçek Büyütme
Öncelikle ve en önemlisi, polyester giysilerin geri dönüştürülebilir hale gelmesi gerekmektedir. Amaç, tekstiller için kapalı döngü olam döngüsel ekonomi oluşturmak olmalıdır. Bunun gerçekleşmesi için geliştirilen teknolojilerin ticarileşmesi gerekmektedir. Bazıları hala laboratuvarda, bazıları pilot aşamasında, ancak şimdiye kadar hiçbiri piyasaya çıkmadı. Bunun nedeni, polyester geri dönüşümünün tartışılan karmaşıklığı ve finansmanıdır.
Araştırma ve geliştirme çok paraya mal olur, bu nedenle bu araştırma projelerinin ilerlemek için birden fazla finansman turundan geçmesi gerekir. Bir teknoloji ne kadar büyütülürse, o kadar pahalı olur, çünkü daha büyük tesisler inşa edilmeli ve daha fazla kalifiye personel alınmalıdır.
Çok sayıda geri dönüştürülmüş polyester kullanan markalar, daha geniş kurumsal sürdürülebilirlik stratejisinin bir parçası olarak teknoloji geliştirmeyi desteklemeyi düşünmelidir.
İzlenebilirlik ve Şeffaflık
Bu giysinin malzemesi nereden geldi? Bu geri dönüştürülmüş giysi için ipliği üretmek için hangi hammadde kullanıldı? Bu ürün ve münferit bileşenleri nerede üretildi?
İzlenebilirlik kavramı yeni bir kavram değil, artık sadece geleneksel olmayan uygulamalarda giderek daha fazla kullanılıyor. Bu açıdan önemli bir anahtar kelime blockchain teknolojisidir. Blockchain kullanmak, tedarik zinciri boyunca tüm hareketlerin dijital bir veritabanına kaydederek ürünlerin izlenebilirliğini sağlar. Böylelikle ürünlerin nerede olduğu ve menşei dünya çapında takip edilebilir. Blockchain, bu nedenle, bir üreticinin bu bilgileri paylaşmak istemesi koşuluyla, tüketiciler için daha fazla şeffaflık sağlayabilir.
Hattın herhangi bir yerinde dolandırıcılığın sisteme sızması her zaman mümkündür. Dijital kayıt meşru olsa bile, fiziksel ürün geçerli olmayabilir. Bunu önlemeye yönelik bir yaklaşım , malzemeye ‘fiziksel izleyiciler’ eklemektir . Bu, Unifi gibi bazı üreticilerin yaptığı bir şeydir. Bu izleyiciler, liflerin kökenlerini doğrulamak için bir laboratuvarda test edilmesini sağlar. Bunu başarmanın bir yolu , elyafa benzersiz bir DNA katkı maddesi eklemektir .
Bir başka fikir de, potansiyel olarak blok zinciri tabanlı bir izlenebilirlik sistemi ile arayüz oluşturabilecek olan ‘ maddi pasaportlar’dır . Circular.Fashion ve EON gibi şirketler, bir giysinin malzeme bileşimi ve kaynağı da dahil olmak üzere çeşitli özelliklerini takip edebilen sistemleri ticarileştirmeye çalışıyor. Bu, tüketiciye QR kodu veya RFID etiketi gibi bir arayüz aracılığıyla gösterilebilir ve dolayısıyla kaynağı hakkında daha fazla şeffaflık sağlar.
Diğer girişimler de yardımcı olabilir. Öncelikle, Global Recycled Standard ve Textile Exchange’den Recycled Claim Standard gibi geri dönüştürülmüş içerik sertifikaları (teoride) tedarik zinciri boyunca gözetim zincirini takip ederek giysinin gerçekten geri dönüştürülmüş malzemeden yapıldığını garanti edebilir. Bununla birlikte, bu genellikle tüketiciye kökenleri hakkında daha fazla ayrıntı vermez, bu nedenle ideal olarak daha fazla bilgi sağlanmalıdır.
Geri Dönüşüm için Tasarım
Geri dönüşüm için tasarım, döngüsellik açısından önemli bir faktördür. Sürdürülebilirliği iş modellerinin bir parçası haline getiren şirketlerin tasarım odaklı düşünme ile başlaması gerekir. Geri dönüşüm için tasarım,döngüselliği sağlamanın bir yoludur. Bunu yapmanın en iyi yolu, geri dönüşümü kolaylaştırdığı için kullanılan malzeme miktarını sınırlamaktır. Bu konuda yenilikçi bir örnek 2019 yılında Napapijri tarafından sunuldu . Marka, mono malzeme kullanarak % 100 geri dönüştürülebilir bir ceket tasarlamıştı .
Tasarım aşamasında döngüselliği entegre etmek, ürünün kullanım ömrü de dahil olmak üzere bir tekstilin tüm yaşam döngüsünü hesaba katan bir yaklaşımı gösterir. Bir noktada bir giysinin atık haline geleceğini ve zararlılığı azaltarak ve geri dönüştürülebilirlik potansiyelini artırarak buna hazırlanmak, sağlıklı bir sürdürülebilirlik yaklaşımının önemli bir parçasıdır.
Sonuç olarak,
Polyester giysilerin geri dönüştürülmesine yönelik teknolojiler, giysiler için döngüsel bir ekonomi sağlayacak kadar ölçeklendirilmemiştir. Dolayısıyla, PET şişeleri nispeten kapalı halkalardan almak ve bunları tekstiller için kullanmak, şimdilik malzemeyi tek yönlü kullanmak zorunda bırakıyor. Durum böyle olduğu müddetçe petrole olan güven yüksek kalacaktır. Ana odak noktası, teknoloji ölçeğini büyütmeyi desteklemek ve tekstiller için döngüsel bir ekonomi oluşturmak olmalıdır.
Yazıyla ilgili eleştiri, yorum veya sorularınız için bana her zaman LinkedIn profilim veya “cemreruban@gmail.com” adresinden ulaşabilirsiniz!
Referans:
http://thecircularlaboratory.com/recycled-polyester-and-the-plastic-bottle-dilemma